Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şahin Mustafayev’in başkanlığındaki toplantıya Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Başkanı Prof. Dr. İsa Habibbeyli, Azerbaycan Atatürk Merkezi Başkanı Nizami Caferov, Türkiye, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden (KKTC) bilim insanları katıldı. Türk Dil Kurumu (TDT) Başkanı Prof. Dr. Osman Mert’in de katılımcısı olduğu toplantıda, Türk dünyasında ortak alfabe alanında yürütülen çalışmalar ele alındı ve ortak alfabe konusunda eylem planının belirlenmesi müzakere edildi.
Ortak terminoloji alanındaki çalışmaların da konuşulduğu toplantıda, Latin harflerine dayalı ortak alfabeye geçişin bilimsel, kültürel ve pratik sonuçları değerlendirildi. TDK Başkanı Prof. Dr. Mert, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, Türk dünyasının yazılı iletişime ihtiyacı olduğunu, bunun giderilmesi için de sorumluluk ile hareket ettiklerini söyledi.
Mert, Türk devletlerinin ortak alfabeye geçmek hususunda akademik yönden ciddi yol katettiğini fakat siyasi kararların verilmesinin biraz zaman alabileceğini belirtti. Türk dünyasının ortak alfabeye geçmesi hususunda ümitli olduklarını dile getiren Mert, çalışmalarına devam ettiklerini vurguladı. Mert, Türk dünyasının 8. yüzyılda Göktürk alfabesini, İslamiyet’in kabulünden sonra da Arap alfabesini kullanarak o dönemlerde alfabe birliğini sağladığını hatırlattı.
Türk dünyasının 20. yüzyıla kadar alfabe birliğine sahip olduğunu söyleyen Mert, “1926’da Bakü’de düzenlenen 1. Türkoloji Kongresi’nde de bu konu konuşulmuş ve Latin alfabesine geçiş kararı alınmıştır. Kültürel birliğin olmazsa olmaz birinci şartı alfabede birliktir. Bunu Sovyetler Birliği de çok iyi biliyordu ve 1930’larda Türk cumhuriyetlerinin alfabelerini değiştirerek hepsine farklı Kiril alfabeleri verildi. Böylece Türk dünyasında alfabe birliği tekrar bozuldu.” dedi.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bağımsızlıklarını elde eden Türk cumhuriyetleri için yeni sayfalar açıldığını belirten Mert, şöyle devam etti: “Bu toplantıda olanlar aslında tarihi bir görevi yerine getiriyor. Bizim artık yazıda da iletişim ihtiyacımız var ve bunu gerçekleştirmeliyiz. Türkiye, Azerbaycan, Özbekistan ve Türkmenistan, Latin alfabesini kullanmaktadır. Özbekistan ve Türkmenistan alfabelerinde bizden farklı karakterler var ve onlar da alfabelerini bize yaklaştırma kararı aldı. Latin alfabesine geçmeyen Kazakistan ve Kırgızistan kaldı. Kazakistan 2025’e kadar Latin alfabesine geçeceğini beyan etmişti. 2026’da 1. Türkoloji Kongresi’nin 100. yılı olacak. Ortak alfabe konusunu 2026’da sonuçlandırmak istiyoruz. Tarih bize bu sorumluluğu yükledi ve daha kararlı olmalıyız.”
